Modern Yazılım Geliştirme: Mimari, Tasarım ve Uygulama Prensipleri

Software Development Life Cycle (SDLC)

Açıklama:

Bu aşama, projenin temel hedeflerini belirlemek ve gereksinimleri toplamak için kritik bir adımdır. İş analistleri, proje yöneticileri ve müşteriler bir araya gelerek yazılımın “ne yapması gerektiğini” netleştirirler.

Aktiviteler:

• Gereksinimlerin dokümantasyonu.
• İş süreçlerinin analizi.
• Fizibilite çalışmaları (teknik, ekonomik ve operasyonel).
• Proje planının hazırlanması.

Örnek Görsel:

2. Tasarım ve Mimari (Design and Architecture)

Açıklama:

Gereksinimlere dayalı olarak, yazılımın nasıl çalışacağını tanımlayan bir tasarım yapılır. Bu aşamada yazılımın mimari yapısı belirlenir.

Aktiviteler:

• Yüksek seviyeli tasarım (HLD): Sistem mimarisi, modüller arası ilişki.
• Detaylı tasarım (LLD): Modüllerin iç yapısı, algoritmalar.
• Veritabanı tasarımı.

Örnek Araçlar:

• UML Diyagramları (Sınıf, Kullanım Durumu, Akış Diyagramı).

Örnek Görsel:

3. Uygulama ve Geliştirme (Implementation and Development)

Açıklama:

Tasarım planı, geliştiriciler tarafından kodlama sürecine dönüştürülür. Çeşitli programlama dilleri, çerçeveler ve araçlar bu aşamada kullanılır.

Aktiviteler:

• Kodlama standartlarının uygulanması.
• Versiyon kontrol sistemlerinin (Git, SVN) kullanımı.
• Modüler kod geliştirme.

Örnek Araçlar:

• IDE’ler (Visual Studio, IntelliJ IDEA).
• Çevik metodolojiler (Scrum, Kanban).

Örnek Görsel:

4. Test ve Doğrulama (Testing and Validation)

Açıklama:

Bu aşama, yazılımın gereksinimlere uygun olarak çalıştığını doğrulamak için test edilir. Hataların bulunması ve düzeltilmesi burada önemlidir.

Aktiviteler:

• Birim testi (Unit Testing).
• Entegrasyon testi.
• Kullanıcı kabul testi (User Acceptance Testing – UAT).
• Performans testi.

Örnek Araçlar:

• Selenium, JUnit, Postman.

Örnek Görsel:

5. Dağıtım ve Bakım (Deployment and Maintenance)

Açıklama:

Yazılımın son kullanıcıya sunulması ve devam eden desteğin sağlanması bu aşamada gerçekleşir. Bu süreçte bakım ve hata düzeltmeleri yapılır.

Aktiviteler:

• Canlıya geçiş (Go-Live).
• Kullanıcı eğitimi.
• Sorunların izlenmesi ve çözülmesi (Incident Management).

Örnek Araçlar:

• CI/CD araçları (Jenkins, GitLab).
• İzleme araçları (Nagios, New Relic).

Örnek Görsel:

Reusability (Yeniden Kullanılabilirlik)

Yazılım bileşenlerinin yeniden kullanılabilirliği, hem geliştirme sürecini hızlandırır hem de hataları azaltarak maliyeti düşürür. Bu kavram, özellikle büyük ölçekli yazılım projelerinde verimliliği artırmak için kritik öneme sahiptir.

1. Modüler Tasarım (Modular Design)

Açıklama:

Modüler tasarım, yazılımı bağımsız işlevsel birimlere veya modüllere bölerek her birinin tek bir işlevi yerine getirdiği bir yöntemdir. Modüller bağımsızdır ve başka projelerde tekrar kullanılabilir.

Özellikler:

• Her modül bağımsız olarak geliştirilebilir, test edilebilir ve dağıtılabilir.
• İhtiyaca göre özelleştirilebilir ve başka projelere kolayca entegre edilebilir.

Örnek:

• Ödeme modülü (Payment Module) bir e-ticaret platformunda tekrar kullanılabilir.

Örnek Görsel:

2. Component-Based Development (CBD)

Açıklama:

Bileşen tabanlı geliştirme, yeniden kullanılabilir bileşenlerin birleştirilmesiyle yazılım oluşturmayı ifade eder. Her bileşen belirli bir işlevi yerine getirir.

Özellikler:

• Bir bileşen, bağımsız olarak test edilebilir ve çalışabilir.
• Başka projelerde tekrar kullanılabilir, bu da yazılım geliştirme süresini kısaltır.

Örnek:

• Oturum yönetimi bileşeni (Session Management Component).

Örnek Görsel:

3. Code Reusability (Kodun Yeniden Kullanılabilirliği)

Açıklama:

Kodun yeniden kullanılabilirliği, bir kez yazılan kodun başka projelerde veya aynı projede farklı yerlerde kullanılabilmesi anlamına gelir. Bu yaklaşım, özellikle nesne tabanlı programlamada (OOP) sıkça kullanılır.

Özellikler:

• Kodun bakımını kolaylaştırır.
• Yinelenen kod yazma ihtiyacını azaltır.

Örnek:

• Bir “API istemcisi” sınıfı, hem web uygulamasında hem de mobil uygulamada kullanılabilir.

Örnek Görsel:

Yeniden Kullanılabilirlik İçin En İyi Uygulamalar

1. Fonksiyonlar ve Sınıflar:
   • İşlevselliği küçük, bağımsız birimlere bölerek tekrar kullanımını kolaylaştırın.
   • Örnek: Tek bir giriş doğrulama fonksiyonu, birden çok formda kullanılabilir.
2. Kütüphaneler ve Frameworkler:
   • Ortak işlevler için kütüphaneler oluşturun.
   • Örnek: React veya Angular bileşenleri.
3. Versiyon Kontrol ve Modülerlik:
   • Git gibi araçlarla kodunuzu modüler yapıda saklayın.
4. Test Edilebilirlik:
   • Her modülü veya bileşeni bağımsız olarak test edilebilir şekilde tasarlayın.
   • Örnek: Birim test (Unit Test) yazımı.

Domain-Driven Design (DDD)

Domain-Driven Design (DDD), karmaşık yazılım projelerinde iş mantığını önceliklendiren ve iş süreçlerini (domain) modelleme üzerine odaklanan bir yazılım geliştirme yaklaşımıdır. Bu yöntem, özellikle karmaşık ve dinamik sistemlerde etkili bir çözüm sunar.

DDD’nin Temel Kavramları

1. Domain Model (Alan Modeli)

• Tanım: Domain model, iş alanını temsil eden soyut bir modeldir. İş süreçlerini, kuralları ve verileri içerir. İş gereksinimlerini tam olarak yansıtmak için tasarlanır.
• Özellikler:
  • Domain uzmanları (iş biriminden kişiler) ile geliştiriciler arasında ortak bir dil (Ubiquitous Language) oluşturur.
  • İş süreçlerini ve mantığı yazılım ile hizalar.
• Örnek:
  • Bir e-ticaret uygulamasında, “Sipariş”, “Müşteri” ve “Ürün” gibi varlıklar domain modeline dahildir.

Örnek Görsel:

2. Bounded Context (Sınırlı Bağlam)

• Tanım: Bounded context, bir domainin belirli bir alt kısmını temsil eden sınırlandırılmış bir işlevsel alanı ifade eder. Farklı bağlamlarda aynı terim farklı anlamlar taşıyabilir.
• Özellikler:
  • Domain modelinin parçalarını ayrı bağlamlara ayırarak karmaşıklığı yönetir.
  • Bağımsız geliştirme ekiplerinin çalışmasını kolaylaştırır.
• Örnek:
  • Bir ERP sisteminde “Müşteri” kavramı hem “Satış” hem de “Faturalama” bağlamlarında farklı anlamlar taşıyabilir.

Örnek Görsel:

3. Entity ve Aggregate (Varlık ve Küme)

• Entity (Varlık):
  • Tanım: Bir domain içindeki benzersiz kimliğe (ID) sahip iş nesnesidir.
  • Örnek: “Sipariş” bir varlıktır ve her sipariş benzersiz bir kimlikle tanımlanır.
• Aggregate (Küme):
  • Tanım: Bir grup varlığı bir arada tutan, tek bir mantıksal birim oluşturan yapıdır. Aggregates, consistency (tutarlılık) ve transaction sınırlarını belirler.
  • Örnek: Bir “Sipariş” kümesi, “Sipariş Detayları” ve “Müşteri” varlıklarını içerebilir.

Örnek Görsel:

DDD Uygulama Prensipleri

1. Ubiquitous Language (Ortak Dil):
   • Tüm ekip üyeleri (iş birimleri ve geliştiriciler) tarafından anlaşılabilir bir ortak dil kullanılır.
2. Context Map (Bağlam Haritası):
   • Farklı bounded context’ler arasındaki ilişkiyi tanımlar.
3. Event-Driven Design (Olay Tabanlı Tasarım):
   • Olaylar, sistem bileşenleri arasında iletişimi sağlar.

Örnek Senaryo: E-Ticaret Platformu

• Domain Model: “Müşteri”, “Sipariş”, “Ürün”.
• Bounded Context:
  • “Sipariş Yönetimi” ve “Ödeme İşleme” bağlamları.
• Aggregate:
  • “Sipariş” kümesi: Sipariş başlığı, detayları ve ödeme bilgilerini içerir.

Customization vs. Configuration

Customization vs. Configuration

Customization ve Configuration, yazılım çözümlerini belirli gereksinimlere uygun hale getirmek için kullanılan iki farklı yaklaşımdır. Her iki yöntem de özelleştirme sağlasa da uygulama şekilleri ve kapsamları farklıdır.

Customization

Açıklama:

Customization, bir yazılımın kod tabanı veya temel yapısında değişiklik yaparak ihtiyaçlara uygun hale getirilmesidir. Bu yöntem, daha yüksek esneklik sunarken genellikle daha fazla zaman ve kaynak gerektirir.

Özellikler:

• Kod veya iş mantığı değiştirilir.
• Daha karmaşık ihtiyaçlara yanıt verebilir.
• Güncellemeler sırasında bakım maliyeti artabilir.

Örnek:

• Bir e-ticaret platformunda kullanıcıya özel bir ödeme yöntemi entegrasyonu eklemek.

Örnek Araçlar ve Teknolojiler:

• Açık kaynak projelerde kod değişiklikleri (ör. WordPress tema özelleştirmesi).
• API’ler ve SDK’lar ile özel çözümler geliştirme.

Örnek Görsel:

Configuration

Açıklama:

Configuration, yazılımın parametrelerini veya ayarlarını değiştirerek ihtiyaçlara uygun hale getirilmesidir. Bu yöntem, genellikle yazılımın temel kod yapısını değiştirmeden özelleştirme sağlar.

Özellikler:

• Kod değişikliği gerekmez.
• Daha hızlı ve maliyet etkin bir yöntemdir.
• Genellikle kullanıcı dostu bir arayüz sunar.

Örnek:

• Bir CRM yazılımında e-posta şablonlarını şirket logosu ve rengine göre özelleştirmek.

Örnek Araçlar ve Teknolojiler:

• Parametre tabanlı ayar dosyaları (JSON, YAML).
• Kullanıcı arayüzü üzerinden yapılandırmalar.

Örnek Görsel:

Customization ve Configuration Arasındaki Farklar

İlgili Kavramlar

1. Parametrik Yapılar (Parametric Structures)

• Yazılımda belirli parametreler tanımlayarak farklı durumlara hızlıca adapte olabilme kabiliyeti sağlar.
• Örnek: Bir SaaS uygulamasında müşteri başına farklı fiyatlandırma yapılandırması.

2. Plug-and-Play Components (Tak-Çalıştır Bileşenler)

• Yazılımın modüler bileşenlerle geliştirilmesi ve gerektiğinde kolayca yeni modüllerin eklenebilmesi.
• Örnek: Bir muhasebe yazılımına eklenti olarak raporlama modülü eklenmesi.

Örnek Görsel:

Customization ve Configuration Kullanım Durumları

1. Customization Nerede Kullanılır?
   • Karmaşık iş süreçleri.
   • Özel entegrasyonlar veya müşteriye özel geliştirme.
2. Configuration Nerede Kullanılır?
   • Hızlı dağıtım ve düşük maliyetli projeler.
   • Sık güncelleme gerektiren durumlar.

Software Architecture

Software Architecture (Yazılım Mimarisi)

Yazılım mimarisi, bir yazılım sisteminin temel yapısını ve tasarımını ifade eder. Software Architecture, sistemin nasıl inşa edildiğini, bileşenler arasındaki ilişkileri, sorumlulukları ve iletişim yollarını belirler. İyi bir mimari tasarım, sistemin sürdürülebilirliğini, ölçeklenebilirliğini ve güvenilirliğini doğrudan etkiler.

Software Architecture’ın Temel Özellikleri

1. Modülerlik: Sistemi bağımsız modüllere ayırır.
2. Ölçeklenebilirlik: Artan yük ile başa çıkabilme yeteneği.
3. Performans ve Güvenilirlik: Verimli çalışması ve hatalara dayanıklılığı.
4. Yeniden Kullanılabilirlik: Kod ve bileşenlerin başka projelerde kullanılabilmesi.

1. Layered Architecture (Katmanlı Mimari)

Açıklama:

Katmanlı mimari, yazılım sistemini işlevlerine göre birden çok katmana ayırır. Her katman belirli bir işlevi yerine getirir ve yalnızca altındaki veya üstündeki katmanlarla iletişim kurar.

Katmanlar:

1. Presentation Layer (Sunum Katmanı): Kullanıcı ile sistem arasındaki etkileşimi yönetir.
2. Business Logic Layer (İş Mantığı Katmanı): İş kurallarını ve işlemleri içerir.
3. Data Access Layer (Veri Erişim Katmanı): Veritabanı işlemlerini gerçekleştirir.

Örnek:

Bir e-ticaret sisteminde:

• Kullanıcı arayüzü (Sunum Katmanı) sipariş alır.
• İş mantığı (Business Logic) siparişi işler.
• Veri erişim katmanı (Data Access Layer) veritabanına siparişi kaydeder.

Örnek Görsel:

2. Service-Oriented Architecture (SOA)

Açıklama:

Hizmet odaklı mimari (SOA), yazılım sistemlerini birbiriyle iletişim kurabilen bağımsız hizmetler (services) olarak organize eder. Her hizmet, belirli bir işlevi yerine getirir ve diğer hizmetlere bağlı olmadan çalışabilir.

Özellikler:

• Her hizmet bir API aracılığıyla erişilebilir.
• Hizmetler merkezi bir mesajlaşma sistemi (ESB) üzerinden iletişim kurabilir.

Örnek:

Bir finans sisteminde:

• Ödeme hizmeti (Payment Service).
• Fatura hizmeti (Invoice Service).
• Bildirim hizmeti (Notification Service).

Örnek Görsel:

3. Microservices (Mikro Hizmetler)

Açıklama:

Mikro hizmetler, her biri belirli bir işlevi yerine getiren bağımsız hizmetlerden oluşan bir mimari modeldir. Her mikro hizmet, kendi veritabanına ve bağımsız dağıtım yeteneğine sahip olabilir.

Özellikler:

• Yüksek ölçeklenebilirlik sağlar.
• Bağımsız geliştirme ve dağıtım mümkündür.
• Hata izolasyonu sunar; bir hizmet çöktüğünde diğerleri etkilenmez.

Örnek:

Bir video akış platformunda:

• Kullanıcı hizmeti (User Service).
• İçerik yönetimi hizmeti (Content Management Service).
• Ödeme hizmeti (Payment Service).

Örnek Görsel:

Yazılım Mimarisi ile İlgili Araçlar

1. UML (Unified Modeling Language): Sistem diyagramları oluşturmak için.
2. ArchiMate: İş süreçlerini ve sistem ilişkilerini modellemek için.
3. Lucidchart ve Creately: Mimarileri görselleştirmek için popüler araçlar.

Kullanım Durumları ve Seçim Kriterleri

1. Katmanlı Mimari:
   • Küçük ve orta ölçekli uygulamalarda tercih edilir.
   • Örnek: Kurumsal iç uygulamalar.
2. SOA:
   • Büyük ölçekli ve kurumsal sistemler.
   • Örnek: Bankacılık ve sigortacılık sistemleri.
3. Mikro Hizmetler:
   • Hızlı geliştirme ve dağıtım gerektiren sistemler.
   • Örnek: E-ticaret platformları, SaaS ürünleri.

Design Patterns (Tasarım Kalıpları)

Design Patterns (Tasarım Kalıpları)

Tasarım kalıpları, yazılım geliştirme sırasında yaygın olarak karşılaşılan sorunları çözmek için kullanılan, kanıtlanmış yöntemlerdir. Design Patterns, yazılımda yeniden kullanılabilir, türetilebilir ve esnek çözümler sunar.

1. Factory Pattern (Factory Tasarım Deseni)

Açıklama:

Factory Pattern, nesne oluşturmayı bir fabrikaya devreden bir tasarım kalıbıdır. Nesnelerin hangi sınıfa ait olduğunu bilmeden, soyut sınıflar aracılığıyla üretimini sağlar.

Ne Zaman Kullanılır?

• Belirli bir sınıfın türüne karar vermenin zor veya dinamik olduğu durumlarda.
• Karmaşık nesne oluşturma işlemlerinin basitleştirilmesi gerektiğinde.

Örnek:

Bir araç üretim sisteminde, “Araç” sınıfı altında “Araba” ve “Kamyon” nesnelerinin üretilmesi.

public class VehicleFactory {
    public static Vehicle GetVehicle(string type) {
        if (type == "Car") {
            return new Car();
        } else if (type == "Truck") {
            return new Truck();
        }
        return null;
    }
}

Örnek Görsel:

2. Template Method Pattern (Şablon Yöntem Deseni)

Açıklama:

Template Method Pattern, bir işlemin ana adımlarını tanımlayan bir şablon sunar ve bu adımların bazılarını alt sınıflara bırakır. Bu kalıp, bir işlemin yapısını korurken belirli adımları özelleştirme imkanı sağlar.

Ne Zaman Kullanılır?

• İş akışının sabit olduğu ancak bazı adımların değişken olduğu durumlarda.
• Kod tekrarını önlemek için.

Örnek:

Bir raporlama sisteminde, her rapor türü için (PDF, Excel) belirli ortak adımlar (veri alma, raporu yazma) uygulanır.

public abstract class ReportTemplate {
    public void GenerateReport() {
        FetchData();
        FormatReport();
        SaveReport();
    }
    protected abstract void FetchData();
    protected abstract void FormatReport();
    private void SaveReport() {
        Console.WriteLine("Report saved.");
    }
}

Örnek Görsel:

3. Strategy Pattern (Strateji Deseni)

Açıklama:

Strategy Pattern, bir işlevi gerçekleştirmek için birden fazla algoritmayı dinamik olarak seçebileceğiniz bir tasarım kalıbıdır. Bu kalıp, davranışı uygulama zamanında değiştirmek için farklı algoritmaları kolayca değiştirme imkanı sunar.

Ne Zaman Kullanılır?

• Algoritmaların sık sık değiştiği durumlarda.
• Farklı koşullarda farklı iş mantıklarının uygulanması gerektiğinde.

Örnek:

Bir ödeme sistemi, farklı ödeme stratejileri (kredi kartı, PayPal) sunar.

public interface PaymentStrategy {
    void Pay(double amount);
}

public class CreditCardPayment : PaymentStrategy {
    public void Pay(double amount) {
        Console.WriteLine("Paid with credit card: " + amount);
    }
}

public class PayPalPayment : PaymentStrategy {
    public void Pay(double amount) {
        Console.WriteLine("Paid with PayPal: " + amount);
    }
}

Örnek Görsel:

Tasarım Kalıplarının Avantajları

1. Yeniden Kullanılabilirlik: Ortak sorunlar için çözümleri tekrar tekrar kullanabilirsiniz.
2. Kod Bakımı: İyi tasarlanmış kalıplar kodu daha okunabilir ve bakımı daha kolay hale getirir.
3. Esneklik: İş mantığını değiştirme veya genişletme kolaylığı sunar.

Software Product Line (SPL)

Software Product Line (SPL), aynı iş alanı veya teknik gereksinimleri paylaşan bir dizi yazılım ürününü geliştirmek için kullanılan bir yazılım geliştirme metodolojisidir. SPL, yazılım ürünlerini bir “ürün ailesi” olarak ele alır ve paylaşılan bir temel üzerine, farklı müşteri veya pazar ihtiyaçlarına göre türetilebilir yapıların geliştirilmesini destekler.

SPL’nin Temel Özellikleri

1. Core Asset Development (Temel Varlık Geliştirme):
   • Paylaşılan varlıklar ve altyapılar oluşturulur. Bu varlıklar ürün ailesinin tüm üyeleri tarafından kullanılır.
   • Örnek: Ortak bir kullanıcı kimlik doğrulama sistemi, birden fazla uygulamada tekrar kullanılabilir.
2. Variability Management (Değişkenlik Yönetimi):
   • Ürünler arasındaki farklılıkların nasıl yönetileceğini belirler.
   • Örnek: E-ticaret platformları için dil desteği veya ödeme entegrasyonu.
3. Türetilebilirlik:
   • Mevcut bileşenlerden yeni ürünler hızlıca türetilebilir.
   • Örnek: Bir eğitim platformunda farklı ülkeler için özelleştirilmiş içerik.

SPL’nin Avantajları

• Verimlilik: Ortak varlıklar sayesinde geliştirme süresi ve maliyeti azalır.
• Kalite: Test edilmiş ortak bileşenlerin tekrar kullanımı, güvenilirliği artırır.
• Özelleştirme: Müşteri ihtiyaçlarına göre kolayca özelleştirilebilir ürünler oluşturulabilir.

İlgili Kavramlar

1. Core Asset Development (Temel Varlık Geliştirme)

Tanım:

Core Asset Development, ürün ailesinin tüm üyeleri tarafından kullanılacak olan ortak bileşenlerin, altyapının ve süreçlerin geliştirilmesini ifade eder.

Örnek:

• Bir otomotiv yazılımında, araç hızını ve yakıt tüketimini ölçen ortak bir sensör modülü.

Görsel:

2. Variability Management (Değişkenlik Yönetimi)

Tanım:

Variability Management, ürünler arasındaki farkların nasıl tanımlanacağını ve yönetileceğini belirler. Farklı ürünlerin türetilmesinde kullanılan ana yöntemdir.

Örnek:

• Aynı yazılım, bir müşteri için İngilizce arayüzle, diğer bir müşteri için Fransızca arayüzle sunulabilir.

Görsel:

SPL Sürecinin Aşamaları

1. Domain Engineering (Alan Mühendisliği):
   • Paylaşılan özellikler ve değişkenliklerin tanımlandığı aşamadır.
   • Örnek: Ortak bir veritabanı modeli oluşturmak.
2. Application Engineering (Uygulama Mühendisliği):
   • Core Asset’ler kullanılarak belirli bir müşteri veya pazar için özelleştirilmiş ürünlerin geliştirildiği aşamadır.
   • Örnek: Belirli bir ülkeye özel e-ticaret platformu geliştirmek.

Örnek Kullanım Senaryosu

Senaryo: Eğitim Platformu

• Core Asset Development: Ortak bir öğrenci yönetim sistemi, sınav motoru ve kullanıcı kimlik doğrulama modülü oluşturulur.
• Variability Management:
  • Avrupa müşterileri için GDPR uyumluluğu.
  • ABD müşterileri için FERPA uyumluluğu.

Görsel:

SPL Araçları ve Teknolojileri

1. FeatureIDE: SPL geliştirme için bir araç.
2. Pure::Variants: Variability Management için kullanılan bir araç.
3. GIT Repositories: Ortak bileşenlerin yönetimi için.

Model-Driven Engineering (MDE)

Model-Driven Engineering (MDE), yazılım geliştirme sürecinde modelleri temel alan bir yaklaşımdır. Bu yöntemde modeller, yazılımın tasarımından uygulamasına kadar tüm aşamalarında aktif olarak kullanılır. Amaç, yazılım geliştirme sürecini daha verimli, tutarlı ve otomatik hale getirmektir.

MDE’nin Temel Kavramları

1. Base Model (Temel Model)

Tanım:

Base Model, bir sistemin yüksek seviyeli soyut bir temsilidir. Sistem hakkında en temel bilgileri içerir ve diğer modellerin oluşturulması için bir başlangıç noktası sağlar.

Özellikler:

• Sistemin işlevsel gereksinimlerini ve yapı taşlarını tanımlar.
• Karmaşık sistemlerin anlaşılmasını kolaylaştırır.
• Diğer türev modeller için temel oluşturur.

Örnek:

Bir alışveriş sistemi için temel model:

• “Kullanıcı”, “Ürün” ve “Sipariş” gibi temel varlıkları tanımlar.

Görsel:

2. Model Transformation (Model Dönüşümü)

Tanım:

Model Transformation, bir modelin başka bir modele veya yazılım bileşenine otomatik olarak dönüştürülmesini ifade eder. Bu dönüşümler, genellikle modelleme dillerini ve araçlarını kullanarak gerçekleştirilir.

Özellikler:

• Model dönüşümleri manuel kodlamayı azaltır.
• Kaynak modelden hedef modele geçiş kuralları tanımlanır.
• Sistem tutarlılığını korur.

Örnek:

• UML Sınıf diyagramından Java kodu oluşturmak.
• İş süreçleri modelinden (BPMN) çalıştırılabilir bir iş akışı motoru elde etmek.

Görsel:

MDE Sürecinin Aşamaları

1. Modeling (Modelleme):
   • Sistemin soyut temsili modeller oluşturulur.
   • Örnek: UML diyagramları, BPMN süreç modelleri.
2. Transformation (Dönüşüm):
   • Kaynak modeller, belirli kurallara göre hedef modellere veya koda dönüştürülür.
   • Örnek: UML diyagramını C++ koduna dönüştürmek.
3. Code Generation (Kod Üretimi):
   • Modellerden otomatik olarak çalıştırılabilir yazılım bileşenleri oluşturulur.

MDE’nin Avantajları

1. Verimlilik: Modeller aracılığıyla kod üretimi sürecini otomatikleştirir, böylece manuel kodlama ihtiyacını azaltır.
2. Tutarlılık: Modeller ve dönüşüm kuralları kullanılarak sistemin farklı bileşenleri arasında tutarlılık sağlanır.
3. Anlaşılabilirlik: Karmaşık sistemleri daha anlaşılır hale getirir ve ekip içi iletişimi kolaylaştırır.

MDE ile İlgili Araçlar

1. Eclipse Modeling Framework (EMF):
   • MDE süreçleri için modelleme ve dönüşüm araçları sunar.
   • Görsel: Eclipse EMF
2. Enterprise Architect:
   • UML tabanlı modelleme ve dönüşüm.
   • Görsel: Enterprise Architect
3. Modelio:
   • Açık kaynaklı bir modelleme ve dönüşüm aracı.
   • Görsel: Modelio

Örnek Kullanım Senaryosu

Senaryo: E-Ticaret Platformu

1. Base Model:
   • “Kullanıcı”, “Ürün” ve “Sipariş” gibi temel varlıklar modelleme yapılır.
2. Model Transformation:
   • UML Sınıf Diyagramı, Java koduna dönüştürülür.
3. Kod Üretimi:
   • Model tabanlı bir araç kullanılarak çalıştırılabilir bir uygulama oluşturulur.

Agile Development Practices

Agile Development Practices, yazılım geliştirme süreçlerinde esneklik, hız ve müşteri odaklılık sağlayan yaklaşımları içerir. Çevik yöntemler, yazılım projelerinin dinamik gereksinimlere uyum sağlamasını, özelleştirilmiş çözümler sunmasını ve sürekli gelişim odaklı bir süreç izlemesini destekler.

Agile Geliştirme Uygulamalarının Temel İlkeleri

1. Küçük ve Yönetilebilir Parçalara Bölme:
   • Projeler daha küçük, artımlı parçalar halinde geliştirilir.
2. Müşteri ve Ekip İletişimi:
   • Müşteri ile sürekli etkileşim ve geri bildirim alınır.
3. Esneklik:
   • Gereksinim değişikliklerine hızla yanıt verme kabiliyeti.
4. Sürekli Teslimat:
   • Çalışır durumdaki yazılımın sürekli teslim edilmesi.

İlgili Kavramlar

1. Incremental Development (Artımlı Geliştirme)

Tanım:

Incremental Development, yazılımı işlevsel parçalara (increment) bölerek geliştirme sürecini ifade eder. Her bir artım, yazılımın belirli bir işlevselliğini içerir ve son kullanıcıya bağımsız olarak teslim edilebilir.

Özellikler:

• Her artım tam işlevseldir ve kullanıcı için değerlidir.
• Daha hızlı geri bildirim döngüleri sağlar.

Örnek:

Bir alışveriş platformu:

• İlk artımda ürün listeleme özelliği.
• İkinci artımda sepete ekleme özelliği.
• Üçüncü artımda ödeme özelliği.

Görsel:

2. Iterative Process (Yinelemeli Süreç)

Tanım:

Iterative Process, yazılımın sürekli iyileştirilmesi için tekrar eden döngülerde geliştirilmesini ifade eder. Her yineleme, yazılımın bir versiyonunu içerir ve bu versiyonlar üzerinde iyileştirmeler yapılır.

Özellikler:

• Her döngüde yeni özellikler eklenir veya mevcut özellikler iyileştirilir.
• Kullanıcı geri bildirimleri temel alınarak geliştirme yapılır.

Örnek:

Bir raporlama aracı:

• İlk yineleme: Temel veri çekme ve görüntüleme.
• İkinci yineleme: Filtreleme ve sıralama eklenmesi.
• Üçüncü yineleme: Grafikler ve görselleştirme.

Görsel:

Agile Yöntemler ve Süreçler

Scrum:

• Tanım: Scrum, belirli bir zaman kutusunda (sprint) tamamlanacak işleri yönetmek için kullanılan bir Agile çerçevesidir.
• Roller: Product Owner, Scrum Master, Development Team.
• Araçlar: Sprint Backlog, Burndown Chart.

Görsel:

Kanban:

• Tanım: Kanban, işlerin görselleştirilmesini ve sürekli akışın sağlanmasını hedefler.
• Özellikler: WIP (Work in Progress) limitleri, görsel panolar.

Görsel:

Extreme Programming (XP):

• Tanım: Çevik yazılım geliştirme süreçlerinde kod kalitesini artırmaya odaklanır.
• Uygulamalar: Çift programlama, sürekli entegrasyon, test odaklı geliştirme.

Agile Sürecinin Örnek Kullanımı

Senaryo: Bir Mobil Uygulama Geliştirme

1. Incremental Development:
   • İlk artım: Kullanıcı kayıt ve giriş ekranı.
   • İkinci artım: Profil yönetimi.
   • Üçüncü artım: Bildirim özelliği.
2. Iterative Process:
   • İlk yineleme: Temel özelliklerin geliştirilmesi.
   • İkinci yineleme: Kullanıcı geri bildirimlerine dayalı iyileştirmeler.
   • Üçüncü yineleme: Performans optimizasyonu ve ek özellikler.

Görsel:

Agile Araçları

1. Jira:
   • Kullanıcı hikayeleri ve sprint yönetimi.
   • Görsel: Jira Software
2. Trello:
   • Kanban tarzı iş yönetimi.
   • Görsel: Trello Kanban Board
3. Azure DevOps:
   • DevOps süreçlerini Agile ile entegre eden bir araç.
   • Görsel: Azure DevOps

Software Frameworks

Software Frameworks, yazılım geliştirme süreçlerinde türetilebilir yapılar için hazır bir temel sunar. Çatılar, kod tekrarını azaltmak, geliştirme sürecini hızlandırmak ve tutarlılığı sağlamak için yapılandırılmış kod, kütüphaneler ve araçlar içerir. Yazılım çatısı, belirli bir yazılım platformunda uygulama geliştirme için standart bir yapı sunar.

Software Frameworks’ün Özellikleri

1. Kod Tekrarını Azaltır: Sık kullanılan işlevler için önceden yazılmış bileşenler sunar.
2. Modülerlik ve Genişletilebilirlik: Çatılar, belirli ihtiyaçlara göre özelleştirilebilir veya genişletilebilir.
3. Standartlaştırılmış Geliştirme Süreci: Ortak kurallar ve yapı taşları sağlayarak proje yönetimini kolaylaştırır.
4. Zaman ve Maliyet Tasarrufu: Temel yapıların hazır olması, geliştirme sürecini hızlandırır.

İlgili Kavramlar

1. Framework Customization (Çatı Özelleştirme)

Tanım:

Framework Customization, hazır bir çatı üzerinde değişiklik yaparak projeye özel gereksinimleri karşılamak için yapılan özelleştirmelerdir.

Özellikler:

• Çatının mevcut sınıfları veya bileşenleri üzerinde çalışılır.
• Kodun değiştirilmeden yapılandırılması tercih edilir.

Örnek:

• ASP.NET Core: Middleware yapılandırmasıyla kullanıcı kimlik doğrulama mekanizmasının özelleştirilmesi.

app.UseAuthentication();
app.UseAuthorization();

Görsel:

2. Extendable Frameworks (Genişletilebilir Çatılar)

Tanım:

Extendable Frameworks, mevcut çatı yapısına ek özellikler veya modüller eklenerek genişletilebilir yapılar sağlar.

Özellikler:

• Kod eklemesi ve genişletilebilirlik sağlar.
• Yeni işlevlerin mevcut yapıya kolayca entegre edilmesine izin verir.

Örnek:

• Django: Bir web framework’ü olan Django’da özelleştirilmiş bir kullanıcı modelinin eklenmesi.

class CustomUser(AbstractUser):
    additional_field = models.CharField(max_length=100)

Görsel:

Framework Türleri

1. Web Frameworks:

• Örnek: ASP.NET, Django, Spring.
• Kullanım: Web uygulamaları geliştirmek için kullanılır.

2. Mobil Frameworks:

• Örnek: Flutter, React Native.
• Kullanım: Android ve iOS için çapraz platform uygulama geliştirme.

3. Veritabanı Frameworks:

• Örnek: Hibernate, Entity Framework.
• Kullanım: Veritabanı işlemlerini kolaylaştırır.

4. Test Frameworks:

• Örnek: Selenium, JUnit.
• Kullanım: Otomasyon testleri için kullanılır.

Software Frameworks’ün Avantajları ve Dezavantajları

Avantajlar:

1. Geliştirme sürecini hızlandırır.
2. Kod tekrarını azaltır.
3. Daha iyi bakım ve yönetilebilirlik sağlar.

Dezavantajlar:

1. Çatı öğrenim eğrisi başlangıçta yüksektir.
2. Esnekliğin fazla olduğu durumlarda özelleştirme karmaşık olabilir.

Örnek Kullanım Senaryosu

Senaryo: E-Ticaret Uygulaması Geliştirme

1. Framework Seçimi:
   • Backend için ASP.NET Core.
   • Frontend için React.js.
2. Customization:
   • Kimlik doğrulama işlemi için ASP.NET Core Identity modülünün özelleştirilmesi.
3. Extendability:
   • React.js kullanılarak özel bir tema ve bileşenler eklenmesi.

Görsel:

Popüler Framework Örnekleri

1. Django (Python):
   • Web uygulamaları için hızlı geliştirme.
   • Görsel: Django Framework
2. ASP.NET Core (C#):
   • Web API’ler ve MVC tabanlı uygulamalar.
   • Görsel: ASP.NET Core Overview
3. Flutter (Dart):
   • Mobil ve web uygulamaları geliştirme.
   • Görsel: Flutter
4. Spring (Java):
   • Enterprise uygulamaları için genişletilebilir bir framework.
   • Görsel: Spring Framework

Kaynakça:

• https://www.creatio.com/en-gb/glossary/workflow-diagram
• https://creately.com/diagram/example/if7vc1ni1/new-system-architecture-classic
• https://www.archimetric.com/streamlining-business-processes-with-visual-paradigms-bpmn-business-process-modeling-software/
• https://www.linkedin.com/pulse/yazilim-test-ya%C5%9Fam-d%C3%B6ng%C3%BCs%C3%BC-stlc-i%CC%87brahim-halil-donatbayan-abvif/
• https://blog.devgenius.io/security-automation-for-iac-a3256be8cd32
• https://creately.com/guides/research-analysis/use-cases/
• https://www.lucidchart.com/pages/uml-component-diagram
• https://tr.overleaf.com/learn/latex/Code_listing
• https://www.linkedin.com/pulse/github-actions-learn-how-avoid-duplication-when-cuong-nguyen-duc/
• https://s.visual-paradigm.com/tutorials/developdomainandimplclassmodel.jsp
• https://medium.com/kariyertech/tagged/ddd
• https://online.visual-paradigm.com/community/share/student-information-system-state-chart-diagram-vpd-qe3ggk1uf
• https://creately.com/diagram/example/ihniv6lt2/create-pending-configuration-for-dropbox-classic
• https://www.tempfolio.com/apps/lucidchart
• https://creately.com/diagram/example/imw9bbrp1/three-layer-architecture-classic
• https://www.lucidchart.com/pages/templates/aws-pci-compliance
• https://medium.com/@ayush.ranjan0503/docker-the-future-of-containerization-49d2370a6b8b
• https://metintopcu1.medium.com/factory-method-93f14a753f3a
• https://premaseem.wordpress.com/2014/09/16/template-method-design-pattern/
• https://github.com/richard1230/myBlog/issues/11
• https://creately.com/solutions/it-and-operations-planning/
• https://www.iriusrisk.com/documentation/import-from-a-diagramming-tool-or-iac
• https://circle.visual-paradigm.com/docs/soaml/soaml-diagrams/how-to-draw-a-service-participant-diagram-in-soaml/
• https://www.researchgate.net/figure/EMF-model-transformation-perspective_fig1_221117015
• https://www.paymoapp.com/blog/how-to-manage-multiple-projects/
• https://www.mustafayemural.com/uml-my000033/
• https://resources.scrumalliance.org/Article/how-scrum-scrum-teams-work
• https://alyssarock.pro/blog/using-jira-to-support-multiple-teams/
• https://creately.com/diagram/example/ireliw2b/ess-workflow-classic
• https://softwarearchitect.uk/toolkit/
• https://plokfamily.amebaownd.com/posts/32895053/
• https://www.mindonmap.com/tr/blog/process-mapping-tools/

Bir sonraki yazıda görüşmek dileğiyle!”